ট্ৰেভেল এণ্ড টুৰিজম

ডঃ  বুলজিৎ বুুাগোহাঁহ

ড্রেভেল এণ্ড টুৰিজম (Travel and Tourism) বিশ্বৰ অন্যতম বৃহৎ আৰু দ্রুতগতিত বৃদ্ধি পোৱা উদ্যোগ ৷ এই উদ্যোগটোৰ বৃদ্ধিৰ বাবে ভাৰতত বিশেষ সুযোগ আছে ৷ ভাৰতৰ প্রাকৃতিক আৰু সাংসৃক্তিক সম্পদৰ বৈচিত্র্যই বিভিন্ন পর্যটন সামগ্রী আৰু অভিজ্ঞতাৰ আধাৰ প্রদান কৰে যি ব্যৱসায়, অৱসৰ, সংসৃক্তি, দুঃসাহসিক অভিযান, আধ্যাত্মিকতা, পৰিৱেশ–পর্যটন আৰু অন্যান্য বহুতো কাম–কাজক আকর্ষণ কৰে ৷ পর্যটন হৈছে এক বহু–খণ্ডীয় কার্যকলাপ, যাৰ আন বহুতো উদ্যোগৰ সৈতে সম্পর্ক আছে, কাৰণ ভ্রমণকাৰীৰ ব্যয় সমগ্র অর্থনীতিৰ মাজেৰে প্রৱাহিত হয় ৷ আটাহতকৈ গুৰুত্বপূর্ণ হল নিযুক্তি সৃষ্টিৰ বাবে ইয়াৰ বৃহৎ সম্ভাৱনা আছে ৷

কেৰিয়াৰ হিচাপে এই উদ্যোগ গ্লেমাৰ আৰু লাভজনক দুয়োটা লাভৰ প্রতিশ্রুতি দিয়ে ৷ কঠোৰ পৰিশ্রমৰ ক্ষমতা থকা যুৱক–যুৱতীসকলে ভ্রমণ আৰু পর্যটনৰ ক্ষেত্রত অতি সোনকালে শীর্ষ পদবীলৈ উঠিব পাৰে বা আনকি নিজৰ এজেঞ্চীৰ নেতৃত্বও দিব পাৰে ৷ উদ্যোগটোত চাকৰি কৰিলে কম দামত বহুতো স্থান চোৱাৰ সুযোগ লাভ কৰে ৷

এহ উদ্যোগত অন্তর্ভুক্ত আছে চৰকাৰী পর্যটন বিভাগ, ইমিগ্রেচন , ট্ৰেভেল এজেঞ্চী, বিমান সংস্থা, ট্যুৰ অপাৰেটৰ, হোটেল আদি আৰু হয়াৰ লগত জড়িত বহুতো সেৱা উদ্যোগ যেনে এয়াৰলাইন কেটাৰিং বা লণ্ড্রী সেৱা, গাইড, দোভাষী, পর্যটন প্রচাৰ আৰু বিক্রী ইত্যাদি ৷ ভ্রমণ আৰু পর্যটন উদ্যোগবোৰৰ ভিতৰত আছে হাজাৰ হাজাৰ কর্মশক্তি থকা মুখ্য আন্তর্জাতিক কোম্পানীবোৰ, মুষ্টিমেয় কর্মচাৰীৰ সৈতে ক্ষুদ্র ব্যক্তিগত ট্ৰেভেল এজেণ্টলৈ ৷ উদ্যোগটোত প্রশিক্ষিত পেছাদাৰীসকলৰ যোগান আৰু চাহিদাৰ মাজত এক বৃহৎ ব্যৱধান আছে ৷

পর্যটনৰ কিছুমান বিশেষ প্রকাৰ হৈছেঃ   ইক–টুৰিজিম, স্বাস্থ্য পর্যটন,  গ্রাম্য পর্যটন, দুঃসাহসিক পর্যটন, অৱসৰ পর্যটন, সাংসৃক্তিক পর্যটন আদি ৷

ট্ৰেভেল এণ্ড টুৰিজমত কেৰিয়াৰ গঢ়িবলৈ বিচৰাসকলৰ কিছুমান গুণ থাকিব লাগে ৷ যেনে আত্মবিশ্বাসী আৰু আদৰণি জনোৱা ব্যক্তিত্ব থাকিব লাগে, সকলো ধৰণৰ জৰুৰীকালীন অৱস্থাৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ তেওঁলোকে সকলো সুৰক্ষা ব্যৱস্থাৰ বিষয়ে সচেতন হব লাগে, তেওঁলোকে যাতায়াত, খাদ্য, ৰেষ্টুৰেণ্ট , হোটেল আদিৰ বিষয়েও জানিব লাগে, বিদেশী ভাষা জনা হলে ভাল হয়, নিয়মানুৱর্তিতা, একনিষ্ঠতা, সুন্দৰ যোগাযোগৰ দক্ষতা, সকলো শ্রেণী মানুহৰ লগত কথা পাতিব পৰা দক্ষতা, সুন্দৰ কথন শৈলী তথা প্রকাশভংগী, কষ্ট কৰাৰ মানসিকতা আদি গুণ থকাৰ প্রয়োজন ৷

অসম ৰাজ্যত পর্যটনৰ প্রচাৰ আৰু বিকাশৰ বাবে উপযুক্ত প্রকৃতি আৰু সামাজিক–সাংসৃক্তিক আধাৰ আছে ৷ বিভিন্ন আকর্ষণৰ সত্ত্বেও, পর্যটনৰ প্রগতি আশাতকৈ বঞ  কম, মুখ্যতঃ পৰিকল্পিত আন্তঃগাঁথনিগত বিকাশৰ অভাৱ, সংহত বিপণন ৰণনীতিৰ অনুপস্থিতি আৰু মানদণ্ডৰ মানৱ সম্পদৰ অভাৱৰ বাবে ৷ ৰাজ্যখনৰ শিক্ষাবিদ, পর্যটন পৰিকল্পনাকাৰী আৰু নীতি নির্মাতাসকলে মাহলৰ খুঁটিৰ জৰিয়তে পর্যটন শিক্ষাৰ প্রতি লক্ষ্য ৰখা আৰু পর্যটন খণ্ডৰ বিকাশৰ বাবে বহনক্ষম কর্মশক্তি অনাৰ সময় আহি পৰিছে ৷ যুৱক–যুৱতীসকল সবলীকৰণ কৰাটোৱেই হৈছে লাভজনক কর্মসংস্থাপনৰ কথা ৷ ভাল শিক্ষাই এই দিশৰ প্রথম পদক্ষেপ ৷ সেয়েহে অসমৰ যুৱক–যুৱতীসকল পর্যটন আৰু দক্ষতা বিকাশৰ গুণগত শিক্ষাৰে সৱলীকৰণৰ প্রয়োজন যাতে তেওঁলোকে পর্যটন বিকাশৰ দিশত অৰিহণা যোগাব পাৰে ৷ যুৱসকলক শক্তিশালী কৰাটো হৈছে লাভজনক নিযুক্তিৰ বিষয়ে ৷ ভাল শিক্ষা হৈছে এই দিশত প্রথম পদক্ষেপ ৷ সেয়েহে পর্যটন আৰু দক্ষতা বিকাশৰ ক্ষেত্রত অসমৰ যুৱপ্রজন্মক মানদণ্ডৰ শিক্ষাৰে শক্তিশালী কৰাৰ প্রয়োজন আছে, যাতে তেওঁলোকে পর্যটন বিকাশত অৰিহণা যোগাব পাৰে ৷

ট্ৰেভেল এণ্ড টুৰিজ বিষয়ত চার্টিফিকেট, ডিপ্লমা, স্নাতক, স্নাতকোত্তৰ আৰু পি এইচ ডি পাঠ্যক্রম অধ্যয়ন কৰাৰ সুবিধা  আছে ৷ বিভিন্ন পাঠ্যক্রমত নামভর্তিৰ বাবে প্রয়োজন হোৱা শিক্ষাগত অর্হতা পাঠ্যক্রম অনুযায়ী বিভিন্ন হয় ৷ ড্রেভেল এণ্ড টুৰিজ বিষয়ত পর্যটন, পর্যটন বজাৰ আৰু গন্তব্যস্থানৰ ভৌতিক, অর্থনৈতিক সামাজিক আৰু সাংসৃক্তিক দিশবোৰ অধ্যয়ন কৰে৷ হ পর্যটনৰ বহল দৃষ্টিভংগীক এক আন্তঃশাখা উপায় হিচাপে অধ্যয়ন কৰে, যিয়ে কেহবাটাও সামাজিক বিজ্ঞান বিষয়ৰ পৰা জ্ঞান আহৰণ কৰে ৷ স্নাতক পর্যায়ত ড্রেভেল এণ্ড টুৰিজম পাঠ্যক্রমত নামভর্তিৰ যোগ্যতা হল উচ্চতৰ মাধ্যমিক পৰীক্ষাত উত্তীর্ণ ৷ স্নাতকোত্তৰ পর্যায়ত যোগ্যতা হল যিকোনো ক্ষেত্রতে স্নাতক হোৱাৰ লগতে প্রৱেশ পৰীক্ষাত উত্তীর্ণ হোৱাৰ পিছত শিক্ষানুষ্ঠানবোৰে  গ্ৰূপ ডিস্কাচ আৰু সাক্ষাৎকাৰ অনুষ্ঠিত কৰে ৷  অন্ততঃ এটা বিদেশী ভাষাত দক্ষতা থাকিলে প্রাধান্য পায় ৷ দেশৰ বিভিন্ন স্থানৰ লগতে অসমতো ট্ৰেভেল এণ্ড টুৰিজমৰ বিভিন্ন পাঠ্যক্রম অধ্যয়ন কৰিব পৰা শিক্ষানুষ্ঠান আছে ৷

তেজপুৰ বিশ্ববিদ্যালয় (http://www.tezu.ernet.in) Master of Tourism and Travel Management (MTTM) পাঠ্যক্রমত তেজপুৰ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ প্রৱেশ পৰীক্ষাৰ জৰিয়তে নামভর্তি হয় ৷ এই পাঠ্যক্রমত শিক্ষা গ্রহণ কৰিবৰ বাবে সাধাৰণ শ্রেণীৰ প্রার্থীয়ে যিকোনো শাখাত স্নাতক ডিগ্রী আৰু মেজ / অনার্ছত কমেও ৪৫ শতাংশ নম্বৰ থাকিব লাগে (SC/ST/PWD প্রার্থীৰ বাবে ৪০ শতাংশ ৷ মেজ/অনার্ছ নথকা সাধাৰণ শ্রেণী প্রার্থীৰ ৫০ শতাংশ নম্বৰ থাকিব লাগে (SC/ST/PWD  প্রার্থীৰ বাবে ৪৫ শতাংশ ৷ ডিব্ৰূগড় বিশ্ববিদ্যালয়(http://www.dibru.ac.in) ত Masters in Travel and Tourism Management (MTTM) পাঠ্যক্রম অধ্যয়ন কৰিব পৰা সুবিধা আছে ৷ অসম বিশ্ববিদ্যালয় (www.aus.ac.in) তMBA-Hospitality & Tourism Management (MBA-HTM) পাঠ্যক্রম অধ্যয়ন কৰিব পৰা সুবিধা আছে ৷ অসম মহিলা বিশ্ববিদ্যালয় (http://www.awu.ac.in) ত Masters in Travel and Tourism Management (MTTM) পাঠ্যক্রম অধ্যয়ন কৰিব পৰা সুবিধা আছে ৷ ভট্টদেৱ বিশ্ববিদ্যালয় (https://www.bhattadevuniversity.ac.in), অসম ডাউন টাউন বিশ্ববিদ্যালয় (https://adtu.in), কাজিৰঙা বিশ্ববিদ্যালয় (https://www.kzu.ac.in), ৰয়েল গ্লবেল বিশ্ববিদ্যালয়(https://rgu.ac), নগাঁও গোপীনাথ দেৱগোস্বামী বাণিজ্য মহাবিদ্যালয় (https://ngndgccollege.edu.in), ছোৱালী মহাবিদ্যালয়, কোকৰাঝাৰ (https://gckokrajhar.ac.in), তেজপুৰ মহাবিদ্যালয়(https://www.tezpurcollege.com), সোণাপুৰ মহাবিদ্যালয় (https://www.sonapurcollege.ac.in), ফকিৰাগ্রাম মহাবিদ্যালয় (https://fakiragramcollege.ac.in), দৰং মহাবিদ্যালয় (https://darrangcollege.ac.in), শৰাইঘাট মহাবিদ্যালয় (https://saraighatcollege.ac.in), প্রাগজ্যোতিষ মহাবিদ্যালয় (https://pragjyotishcollege.ac.in ), জাগীৰোড মহাবিদ্যালয় (http://www.jagiroadcollege.co.in), কলিয়াবৰ মহাবিদ্যালয় (https://www.kaliaborcollege.org ), অভয়াপুৰী মহাবিদ্যালয় (https://abhayapuricollege.in), এন ই আই এম এছ কলেজ অৱ টুৰিজিম মেনেজমেণ্ট (http://nctm.neimscollege.com) আদিতো ট্ৰেভেল এণ্ড টুৰিজমৰ বিভিন্ন পাঠ্যক্রম অধ্যয়ন কৰিব পৰা সুবিধা আছে ৷ এই শিক্ষানুষ্ঠানসমূহত নামভর্তি কৰিবৰ বাবে প্রয়োজন হোৱা সবিশেষ তথ্য জানিবৰ বাবে শিক্ষানুষ্ঠানসমূহৰ ৱেবছাহটত চাব পাৰে আৰু নামভর্তিৰ বাবে বাতৰিকাকতত বিজ্ঞাপনো প্রকাশ কৰা হয় ৷

অসমৰ বাহিৰতো ড্রেভেল এণ্ড টুৰিজমৰ বিভিন্ন পাঠ্যক্রম অধ্যয়ন কৰিব পৰা  শিক্ষানুষ্ঠান আছে৷ এখন উল্লেখযোগ্য শিক্ষানুষ্ঠান হল  ইণ্ডিয়ান ইনষ্টিটিউট অৱ টুৰিজম এণ্ড ট্ৰেভেল মেনেজমেণ্ট  ৷ ইয়াৰ কেন্দ্রসমূহ হল গোৱালিয়ৰ কেন্দ্র (www.iittm.ac.in), নইদা কেন্দ্র (https://www.iittmnoida.ac.in), গোৱা কেন্দ্র(www.iittmb.in, www.niws.nic.in ), ভুৱনেশ্বৰ কেন্দ্র(www.iittmb.in ) আৰু নেল্লোৰ কেন্দ্র(https://iittmsouth.org)হ্ল, ইয়াৰ শিবিৰ দুটা হল বোধগয়া(https://www.iittm.ac.in/images/pdf/IITTM-Camp-BODHGAYA.pdf) আৰু শ্বিলং(https://www.iittm.ac.in/images/pdf/IITTM-Camp-Shillong.pdf)৷ আন কেইখনমান শিক্ষানুষ্ঠান হল বেনাৰস হিন্দু বিশ্ববিদ্যালয়(https://www.bhu.ac.in), পাঞ্জাবী বিশ্ববিদ্যালয় (http://punjabiuniversity.ac.in), নেচনেল ইনষ্টিটিউট অৱ ৱাটাৰ স্পর্টছ (National Institute of Water Sports, https://niws.nic.in/), খ্রীষ্ট বিশ্ববিদ্যালয় (https://christuniversity.in), জামিয়া মিলিয়া ইছলামিয়া(https://www.jmi.ac.in), টাটা ইনষ্টিটিউট অৱ ছচিয়েল ছায়েঞ্চ (https://sve.tiss.edu), এমিটি ইনষ্টিটিউট অৱ ট্ৰেভেল এণ্ড টুৰিজম (https://www.amity.edu), নেচনেল ইনষ্টিটিউট অৱ টুৰিজিম এণ্ড হাস্পতালিটি মেনেজমেণ্ট (https://nithm.ac.in), কেৰেলা ইনষ্টিটিউট অৱ টুৰিজিম এণ্ড ট্ৰেভেল ষ্টাডিজ (https://www.kittsedu.org), পণ্ডিচেৰী বিশ্ববিদ্যালয়(https://www.pondiuni.edu.in) আদি ৷ এই শিক্ষানুষ্ঠানসমূহত বিভিন্ন পাঠ্যক্রমত নামভর্তি কৰিবৰ বাবে প্রয়োজন হোৱা সবিশেষ তথ্য জানিবৰ বাবে শিক্ষানুষ্ঠানসমূহৰ ৱেবছাইটত চাব পাৰে আৰু নামভর্তিৰ বাবে বাতৰিকাকতত বিজ্ঞাপনো প্রকাশ কৰা হয় ৷

দূৰ শিক্ষাৰ যোগেদিও ট্ৰেভেল এণ্ড টুৰিজম পাঠ্যক্রম অধ্যয়ন কৰিব পাৰি ৷ এখন উল্লেখযোগ্য শিক্ষানুষ্ঠান হল ইন্দিৰা গান্ধী ৰাষ্ট্রীয় মুক্ত বিশ্ববিদ্যালয়৷ ইয়াত Master of Tourism & Travel Management (MTTM), B.A in Tourism Studies (BTS), B.A. in Vocational Studies Tourism Management (BAVTM), Diploma in Tourism Studies (DTS), Certificate in Tourism Studies (CTS) আদি পাঠ্যক্রম অধ্যয়ন কৰিব পাৰি ৷ এই পাঠ্যক্রমবোৰত নামভর্তিৰ বাবে প্রয়োজন হোৱা শিক্ষাগত অর্হতাৰ বিষয়ে জানিবৰ বাবে শিক্ষার্থীসকলে ৱেবছাহট(http://www.ignou.ac.in)ত চাব পাৰে ৷

ভাৰতৰ দৰে এখন দেশত ভ্রমণ আৰু পর্যটন উদ্যোগৰ বিবিধ সমৃদ্ধ সংসৃক্তি আৰু ঐতিহ্যৰ বাবে যথেষ্ট সুযোগ আছে ৷ অতিৰিক্ত চাকৰিৰ সুযোগ আৰু ডাঙৰ কোম্পানীবোৰত আতিথ্য সংসৃক্তি প্রৱর্তনৰ বর্ধিত প্রৱণতাই মূলসুঁতিৰ পর্যটন উদ্যোগৰ বাহিৰে আন খণ্ডত নিযুক্তিৰ বিকল্প সৃষ্টি কৰিছে ৷ ভ্রমণ আৰু পর্যটন পাঠ্যক্রমৰ পৰা পেছাদাৰীসকলক নিয়োগ কৰা কিছুমান সচৰাচৰ খণ্ডৰ ভিতৰত আছে ভাৰত চৰকাৰৰ পর্যটন বিভাগ, ভ্রমণ সংস্থা, হোটেল আৰু এয়াৰলাইন ৷ বহুতো স্নাতকে স্ব–নিযুক্তিৰ পথ বাছনি কৰে ৷ আগবঢ়োৱা চাকৰিবোৰ এটা সুন্দৰ দৰমহা আৰু অন্যান্য অনন্য উদগনিৰ সৈতে আহে ৷ ভ্রমণ সেৱা প্রদান কৰাৰ পৰা পৰিকল্পিত ভ্রমণলৈকে, চাকৰিৰ প্রফাইলবোৰ অতি বৈচিত্র্যপূর্ণ আৰু অনন্য ৷ ড্রেভেল এণ্ড টুৰিজমৰ বিভিন্ন পাঠ্যক্রমত শিক্ষা গ্রহণ কৰা শিক্ষার্থীৰ বাবে বিভিন্ন ধৰণৰ কেৰিয়াৰৰ সুবিধা আছে৷ নিযুক্তি লাভ কৰিব পৰা ক্ষেত্রবোৰৰ কিছুমান হল হোটেল, ৰেষ্টুৰেণ্ঢ, এয়াৰলাইন কেটাৰিং, হাস্পতাল মেনেজমেণ্ট এণ্ড কেটাৰিং, হোটেল আৰু কেটাৰিঙৰ প্রতিষ্ঠান, ৰেলৱে, বেংক আদিৰ কেটাৰিং বিভাগ, অতিথিশালা, পর্যটন বিভাগ আদি ৷ বিভিন্ন পদত নিযুক্তি লাভ কৰিব পাৰে ৷ যেনেAirline Ground Staff, Event Manager, PR Manager, Tour Guide, Tourism Manager, Transport Officer, Travel Agent, Travel Writer আদি ৷

এয়াৰলাইন্সত আপুনি ট্ৰেফিক এছিষ্টেঞ্চ, ৰিজার্ভেচন আৰু কাউণ্ঢাৰ ষ্টাফ, এয়াৰ হোষ্টেজ আৰু ফ্লাইট পার্চাৰ, ছেলছ এণ্ড মার্কেটিং ষ্টাফ আৰু গ্রাহক সেৱা হব পাৰে ৷

কার্গে / কুৰিয়াৰ এজেঞ্চীবোৰত কাউণ্ঢাৰ ষ্টাফ, ছেলছ এণ্ড মার্কেটিং ষ্টাফ, ক্লিয়াৰিং এণ্ড ফৰৱার্ডিং এজেণ্ট  আৰু এয়াৰপর্ট ডিউটী অফিচাৰ হিচাপে গ্রহণ কৰিব পাৰে ৷

ড্রেভেল এজেঞ্চীবোৰত ৰিজার্ভেচন আৰু কাউণ্ঢাৰ ষ্টাফ, ছেলছ এণ্ড মার্কেটিং ষ্টাফ, ট্যুৰ এছকর্ট আৰু ট্যুৰ অপাৰেটৰ কার্গে/কুৰিয়াৰ এজেঞ্চীৰ বাবে মুকলি আছে ৷

পর্যটন বিভাগত ৰিজার্ভেচন এণ্ড কাউণ্টাৰ ষ্টাফ, ছেলছ এণ্ড মার্কেটিং ষ্টাফ, ট্যুৰ প্লেনাৰ আৰু ট্যুৰ গাইডৰ চাকৰি আছে ৷

পর্যটন বিভাগত সংৰক্ষণ আৰু কাউণ্টাৰ কর্মচাৰী, বিক্রী আৰু বিপণন কর্মচাৰী, ট্যুৰ প্লেনাৰ আৰু ট্যুৰ গাইড হিচাপে চাকৰি আছে ৷

ষ্টাফ ছিলেকচন কমিছনে তথ্য সহায়ক হিচাপে নিযুক্তিৰ বাবে বাছনি প্রক্রিয়া পৰিচালনা কৰে ৷ এহ খালী পদবোৰ এমপ্লইমেণ্ট নিউজৰ জৰিয়তে বিজ্ঞাপন দিয়া হয় ৷

ভ্রমণ খণ্ডৰ চাকৰিবোৰ বিভিন্ন প্রকৃতিৰ ৷ এইক্ষেত্রত পেছাদাৰীসকলৰ কিছুমান চাকৰি হল ড্রেভেল এজেণ্ট, ৰিজার্ভেচন এজেণ্ট, টিকট এজেণ্ট, ট্যুৰ অপাৰেটৰ আদি ৷

ট্যুৰ অপাৰেটৰ হোৱাৰ বাবে ব্যক্তিগত বৈশিষ্ট্যসমূহ হল পর্যটনস্থলী আৰু ভাষাৰ সঠিক জ্ঞান, আনন্দদায়ক ব্যক্তিত্বহ্ল, গ্রাহকে কি বিচাৰে জানিবলৈ সামর্থ্যহ্ল, উচ্চ স্তৰৰ ধৈর্যহ্ল, ভাল যোগাযোগ দক্ষতা আদি ৷

টুৰিষ্ট গাইডঃ  ইতিহাস আৰু ভাষাৰ প্রতি ক্ষমতা থকা যুৱ স্নাতকসকলে অনুজ্ঞাপত্রপ্রাপ্ত গাইড হিচাপে কাম কৰিব পাৰিব ৷ তেওঁলোকৰ বেছিভাগ সময় গ্রাহকৰ সৈতে ভ্রমণত কটায় ৷ তেওঁলোকৰ কামত সকলো ধৰণৰ লোকক সন্তুষ্ট কৰাৰ লগতে গ্রাহকসকলক ভ্রমণ উপভোগ্য কৰি তোলাৰ বাবে প্রতিশ্রুতি আৰু দায়বদ্ধতা অন্তর্ভুক্ত থাকে ৷

স্ব–নিয়োগৰ সুযোগঃ  নিজাকৈ ট্ৰেভেল এজেঞ্চী খোলা আৰু ট্যুৰ অপাৰেটৰ হোৱাৰ উপৰি গাহড হোৱা, হোটে/লজ খোলা, নিজাকৈ পর্যটন পর্যটক পৰিবহণ চলোৱা, ফটোগ্রাফাৰ হোৱা বা পর্যটকৰ আগ্রহৰ সাহিত/সামগ্রী প্রকাশ কৰাৰ বাবে প্রকাশন সংস্থা খোলা বা শিল্প, ভাস্ক্র্য, কাঠৰ শিল্প, পিতলৰ বস্তু আদি বিক্রীৰ বাবে প্রাচীন সামগ্রী বিক্রেতা হোৱাৰ দৰে স্ব–নিযুক্তিৰ বহুতো সুযোগ আছে ৷ লগতে এজন ট্ৰেভেল এজেণ্ট, ট্ৰেভেল ব্রকাৰ, ভ্রমণ পৰামর্শদাতা, ভ্রমণ পৰামর্শদাতা বা ভ্রমণ বিশেষজ্ঞ হোৱা ৷ লগতে এজন ট্ৰেভেল এজেণ্ট, ড্রেভেল ব্রকাৰ, ভ্রমণ পৰামর্শদাতা, ভ্রমণ পৰামর্শদাতা বা ভ্রমণ বিশেষজ্ঞ হোৱা ৷

 ফোনঃ  ৯৪৩৫১-৮৮৬৩০