ফুল আৰু মানসিক প্রশান্তি

নমিতা দাস

পাতনি
শব্দৰ মাহাত্ম্য অপৰিসীম, নাহৰ, তগৰ, কুলি আদি শব্দই যিদৰে বহাগলৈ মনত পেলায়, ঠিক তেনেদৰে ফুল শব্দটোৱে মনলৈ আনে আলফুলীয়া মাদকতাভৰা সুকোমল অনুভূতি, সুগন্ধি, মানসিক প্রশান্তি৷ কিন্তু ফুলৰ সংজ্ঞা প্রকাশ কৰা সহজ নহয়৷ উদ্ভিদ বিজ্ঞানৰ ভাষাত ফুল হল কিছুমান চুপহী, বৃন্ত, পাপৰি, গর্ভাশয় আদিৰ সমষ্টি উদ্ভিদৰ প্রজনন অংগ, যাৰ পৰা পিছলৈ ফল তথা বীজৰ সৃষ্টি হয় আৰু বীজতেই লুকাই থাকে সৃষ্টিৰ সম্ভাৱনা৷ ৰং–বিৰঙৰ, ভিন ভিন আকাৰ, আর্হিৰ ফুলবোৰেৰে ঘৰ, কার্যালয়, পার্ক, হোটেল, গেষ্ট হাউছ আদিৰ সন্মুখত ফুলনি বাগিচা পতা হয়৷ ইণ্টেৰিয়ৰ ডেকৰেটৰ মানে, আভ্যন্তৰিক গৃহসজ্জাকাৰসকলেও বিভিন্ন ফুলৰ টাব, বনচাই আদিৰে ঘৰৰ ভিতৰখন চালে চকুৰোৱাকৈ সজায়৷ মন্দিৰ, বিয়াঘৰ, বিবাহ–বাহৰ, সভাগৃহ সজাবলৈ, কাৰোবাক অভিনন্দন, কৃতজ্ঞতা জনাবলৈ সকলোতে ব্যাপকভাৱে ফুলৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয়৷ নিশাৰ ভাগত শোৱনি কোঠাত সজোৱা ফুলৰ সুঘ্রাণে মাকে সন্তানৰ বাবে গোৱা নিচুকনি গীতৰ দৰে মনটো প্রশান্তিৰে ভৰাহ নিদ্রা মাতি আনে৷ পুনৰ পুৱা শুহ উঠি দুচকু মেলিয়েহ পখিলা, মৌ–মাখিৰে বতাহত হালি–জালি নাচি থকা বহুৰঙী ফুলেৰে ভৰা ফুলনিখনে জনোৱা প্রাতঃসম্ভাষণে মনটো দিনটোলৈ সতেজ কৰি তোলে৷

ঋতুকালীন ফুল
মন কৰিবলগীয়া কথাটো হল সকলো ফুল বছৰৰ সকলো সময়তে নুফুলে৷ কিছুমান ফুল যদি গ্রীষ্মকালত ফুলে, কিছুমান শৰৎ কালত, আন কিছুমান ফুল আকৌ শীতকালত ফুলে৷ আমাৰ দেশত অৱশ্যে, গ্রীষ্ম বা শৰৎকালতকৈ শীতকালত ফুলা ফুলৰ সংখ্যা সৰহ৷ এইদৰে বতৰৰ ভিত্তিত ফুলা ফুলসমূহকেই বতৰ/ঋতুকালীন ফুল(Seasonal flower) বুলি কোৱা হয়৷ আমাৰ অসমখনত যিহেতু বাৰিষা প্রচুৰ বৰষুণ হয়, সেয়ে সকলো ধৰণৰ ফুলৰ বাবে অনুকূল নহয়৷

গ্রীষ্মকাল এপ্রিল–অক্টোবৰ মাহত ফুলা কেহবিধমান ফুলৰ নাম হল গেন্ধাই, জবা, বাগানবিলাস, জিনিয়া, সূর্যমুখী, গোলাপ, এন্থেৰিয়াম, লেভেণ্ডাৰ, অপৰাজিতা, পর্টুলাকা, চম্পা, শেৱালি ইত্যাদি৷ এই সময়ত ফুলা ফুলবিলাকে গ্রীষ্মকালৰ প্রচণ্ড তাপ, বৰষুণ আদি প্রতিকূল বতৰৰ প্রভাৱ সহ্য কৰিব পাৰে৷ কিন্তু কেইটামান বিশেষভাৱে মন কৰিবলগীয়া কথা হল ফুলৰ গুৰিত পানী বন্ধ হব দিব নলাগে, ফুলনিখন ৰদঘাই হলে ওপৰত ছাঁ দিয়াৰ ব্যৱস্থা কৰিব লাগে, পানী দিব লগা হলেও ৰাতিপুৱাৰ ভাগতে দিয়া উচিত৷ আনহাতে বসন্তকালত ফুলা ফুলবোৰ হল কপৌ, খৰিকাজাঁই, তগৰ, নাহৰ, টিউলিপ, ডেফডিল, লাইলাক ইত্যাদি৷ জনপ্রিয় শৰৎকালীন ফুলবোৰ হল মেৰীগল্ড, ক্রিচেনথিমাম, জিনিয়া, পিটুনিয়া, ডালিয়া, পেন্সী আদি৷ কেইবিধমান ফুল আকৌ গোটেই বছৰটোৱেই ফুলি থাকে, কিন্তু নির্দিষ্ট ঋতুত জকমকাই ফুলে৷ শীতকালৰ জনপ্রিয় ফুলবোৰ হল মাধৱীলতা, মেৰীগল্ড, ক্রিচেনথিমাম, হলিহক, পিটুনিয়া, পেন্সী, কেলেণ্ডুলা, বাগানবিলাস, এষ্টাৰ, ফ্লক্স, ডায়েন্থাচ ইত্যাদি৷ এই সময়ত যিহেতু বৰষুণ কমকৈ হয়, সেয়েহে পর্যাপ্ত পৰিমাণৰ পানী, জৈৱসাৰ দিয়াৰ উপৰি পোক–পৰুৱাৰ সংক্রমণৰ পৰা গছবোৰক ৰক্ষা কৰিবলৈ নিম আদি উদ্ভিজ তেল, বগ ভিনেগাৰ, এপল চীডাৰ ভিনেগাৰ, চাবোন পানী, ইউকেলিপ্টাচ তেল, নেমুৰস আদি কীটনাশক ছটিওৱাৰ দিহা কৰিব লাগিব৷

ফুল আৰু মানসিক প্রশান্তি
মানুহৰ মনটো হল কম্পিউটাৰ সংগণকত সংযোজন কৰা ছফ্টৱেৰ এটাৰ নিচিনা হাতেৰে চুব নোৱাৰি কিন্তু চলা/অনুভৱ কৰিব পাৰি৷ কথাতে কয় সুখৰ দুখৰ মনেই কাৰণ৷ বিভিন্ন ধৰণৰ সমস্যা বা শংকা বা উৎকণ্ঠাত ভুগি সমাজৰ গৰিষ্ঠসংখ্যক লোকে মানসিকভাৱে অৱসাদগ্রস্ত হোৱা পৰিলক্ষিত হৈছে৷ শাৰীৰিক অসুখ নিৰাময়ৰ বাবে দৰবৰ প্রয়োজন, ঠিক তেনেদৰে মনৰ অসুখৰ বাবেও সংগীত, প্রার্থনাৰ লগতে বতাহত হালিজালি নাচি থকা ফুলনিৰ ফুলবোৰে, শুভেচ্ছা জনাই শুভাকাংক্ষীয়ে হাতত তুলি দিয়া ফুলৰ থোপাবোৰেও মানসিক ৰোগ নিৰাময়ক দৰবৰ দৰে কাম কৰে৷

মানুহৰ মন আৰু মগজুৰ ওপৰত ঘৰ/কার্যালয়ৰ চৌপাশ আৰু আভ্যন্তৰিক পৰিৱেশৰ ধনাত্মক বা ঋণাত্মক প্রভাৱ পৰে৷ এটা কদর্যময় জংঘলেৰে আৱৰা চৌহদত থকা ঘৰ, বন্ধ, সেমেকা ৰুগ্ন ফ্লেটৰ ভিতৰত থকা আৱাসীসকলৰ মনবোৰো ৰুগ্ন হয়৷ যদি হাবি, জংঘল চাফা কৰি চৌহদটোত ধুনীয়া ফুলনি বাগিচা এখন পতা হয়, ঘৰ/ফ্লেটটোৰ কোঠাৰ ভিতৰ, বেলকনি আদি ধুনীয়াকৈ ফুলা টাব, বনচাই আদিৰে সজাই শান্ত, সৌম্য পৰিৱেশৰ সৃষ্টি কৰা যায়, তাৰ আৱাসীসকলৰো মন ফুলৰ দৰেহ জকমকাই ফুলি উঠি মানসিক প্রশান্তিৰে ভৰি থাকিব৷

বিভিন্ন ধৰণৰ বৈজ্ঞানিক গৱেষণা আৰু অধ্যয়নে এইটো প্রমাণ কৰিছে যে সেউজীয়া গছ–গছনি, ফুলপাত আদিৰ নিকট সান্নিধ্য মানুহৰ শাৰীৰিক তথা মানসিক উভয় স্বাস্থ্যৰ বাবে অত্যন্ত লাভজনক৷ হাস্পতালৰ বিছনাত পৰি থকা শাৰীৰিক, মানসিকভাৱে বিধবস্ত ব্যক্তি এগৰাকী যিকোনো বয়/লিংগৰ হাতত দিয়া বগা ৰঙৰ ফুল এথোপাই ৰোগীৰ মনলৈ শান্তি নমাহ আনে, মনৰ চাপ দূৰ কৰে, নিৰাময় ত্বৰান্বিত কৰে, মানসিক স্থিতি ঠিক কৰে৷ মৰুভূমিৰ মাজৰ ৱেচিছৰ দৰে ফুলবোৰেও দুখ–কষ্টত তাপিত মনলৈ শান্তিপানী ছটিয়ায় আৰু জীৱনটো সন্তুষ্টিৰে ভৰাই পেলায়৷

ফুলৰ উপকাৰী গুণ
উৎপাদনশীলতা
কার্যালয়সমূহৰ ভিতৰখন সতেজ সুগন্ধি ফুলৰ টাবেৰে সজোৱাৰ উপৰি টেবুলৰ ফুলদানিবোৰ সুগন্ধি ফুলৰ থোপাৰে সজোৱা হয়, ভিতৰৰ আৱহাৱা নির্মল, সৌম্য হব তাত নিযুক্ত বিষয়া–কর্মচাৰীসক কাম কৰিবলৈ অনুপ্রাণিত হব, ফলস্বৰূপে সৃষ্টিশীলতা বৃদ্ধি পাব আৰু উৎপাদনৰ ওপৰত ধনাত্মক প্রভাৱ পৰিব৷

মানসিক চাপ
পৰিৱেশত ফুলৰ উপস্থিতিয়ে ব্যক্তিৰ মনৰ পৰা মানসিক চাপ আৰু উৎকণ্ঠা দূৰ কৰাত সহায় কৰে৷

মনৰ একাগ্রতা
বতাহত ভাহি অহা ফুলৰ সুগন্ধিয়ে যিকোনো বিষয়ৰ ওপৰত মনৰ একাগ্রতা বৃদ্ধি কৰে৷

হৰমন
ডপামিন, চেৰটনিন, অক্সিটচিন নামৰ মানুহৰ মনৰ প্রফুল্লতা বৃদ্ধি কৰা হৰমনকেইবিধ নিঃসৰণ কৰাই ফুলে মানসিক স্থিতি উন্নত কৰাত সহায় কৰে৷

প্রকাৰভেদে ফুলৰ প্রভাৱ
মানুহৰ মনৰ ওপৰত ভিন ভিন ফুলৰ মানসিক প্রভাৱো বেলেগ৷ উদাহৰণস্বৰূপে

অর্কিড
অর্কিড মানে কপৌফুলজাতীয় ফুলে তাপিত মনলৈ শীতলতা নমাই আনে৷

ৰসাল
পানীৰে ভৰপূৰ হৈ থকা ৰসাল এডেনিয়াম আদি ফুলে কাণ্ডত সাঁচি ৰখা জলীয় বা/পানীৰ প্রভাৱত চৌপাশৰ বতাহৰ মান উন্নত কৰে আৰু সুখানুভূতিৰে ভৰাই তোলে ৷

ডেইজী ফুলে ব্যক্তিৰ মনৰ সৃষ্টিশীলতা, মনৰ স্থিতি আৰু শক্তি দ্বিগুণ কৰে৷

জেচমিন
জেচমিনৰ স্নিগ্ধ শীতল গোন্ধৰ ঔষধীয় গুণ আছে আৰু টোপনি বৃদ্ধি কৰে৷

লেভেণ্ডাৰ
লেভেণ্ডাৰে মনলৈ শীতলতা আৰু প্রশান্তি নমায়৷ তদুপৰি মানসিক চাপ, উৎকণ্ঠা হ্রাস কৰাই মানসিক স্বাস্থ্য অটুট ৰাখে৷

ক্রিচেনথিমাম ফুলে ঘৰ–বাগিচা সকলো ৰঙীন কৰি তোলে আৰু প্রফুল্লতাৰে ভৰাই মানুহৰ মনৰ দুখ–কষ্ট দূৰ কৰাত সহায় কৰে৷

জেৰেনিয়ামৰ সুমিষ্ট গোন্ধৰ মনৰ উৎকণ্ঠা, হতাশা, খং, উত্তেজনা, মূৰৰ বিষ, স্নায়ৱিক বিকাৰ দূৰ কৰা ক্ষমতাৰ বাবে এৰমা থেৰাপী হিচাপে ব্যৱহৃত হয়৷

প্রিয় পাঠক, ফুলৰ সৌন্দর্যবর্ধনৰ উপৰি উপৰিউক্ত গুণবোৰলৈ চাই আহকচোন আমি সকলোৱে নিজৰ নিজৰ ঘৰখন একোখন ফুলনিবাৰীলৈ পৰিৱর্তন কৰোঁ আৰু মনবোৰো নিৰোগী কৰোঁ৷